Journalistieke vrijheid houdt stichting Fairtrade Max Havelaar scherp

De wereld stond op zijn kop. De stichting Max Havelaar, die staat voor eerlijke verloning, zou oneerlijke praktijken beoefenen in Afrika.

Voor degenen die het hebben gemist. Cacaoboeren aangesloten bij drie coöperaties zijn ontevreden over hun inkomsten en blijken niet goed geïnformeerd, onderzochten Afrikaanse journalisten. Eén van de plantages was van Max Havelaar de andere van UTZ Certified. De bijeenkomst van Fairtrade Gemeenten Nederland en stichting Max Havelaar zorgde voor enige opheldering over de kritische uiting van deze onderzoeksjournalisten over de coöperaties.

Minimumprijs
Een ding is zeker, de verloning aan de boeren(coöperaties) gaat in ieder geval gepaard met een minimumprijs voor de geleverde cacao. Zodra prijsschommelingen ontstaan in de markt, door speculanten of slechte oogsten, zijn de boeren gegarandeerd van een goede prijs over hun product. ,,Sinds 2010 stijgt deze berekende prijs, doordat de lasten stijgen. Deze minimumprijs wordt berekend aan de hand van de productiekosten en met behulp van de literatuur’’, aldus manager ontwikkelingswerk Fenny Eshuis van Max Havelaar.
Je kunt je natuurlijk nog wel afvragen of de hoogte van de prijs genoeg is voor een leefbaar loon voor de boeren én werknemers.

Premie
Hoe het ook zij, zodra de marktprijs hoger komt te liggen dan de minimumprijs, gaat een premie van kracht die de boer zou moet verdelen over de werknemers. Zie het als winst en winstdeling. Dit extra voordeel is bedoeld voor investeringen, waar de hele gemeenschap van hoort te profiteren, waardoor kinderen bijvoorbeeld naar school kunnen of waarvan een waterpomp aangelegd kan worden in het dorp.

Uit gesprek met Max Havelaar en de betreffende onderzoeksjournalisten uit Afrika moet nog blijken of de coöperaties de premie heeft verdeeld.

Fairtrade
Er waren nogal wat onduidelijkheden. Boeren bleken niet voldoende te weten over het keurmerk Fairtrade van Max Havelaar en dit certificaat zelfs niet te kennen. Ook viel in principe één van de drie cacaoplantages waarover geschreven is onder Max Havelaar. Twee vielen onder UTZ Certified. Dus waarom ligt UTZ niet onder vuur? Hun eisen schijnen zelfs minder streng te zijn.
Blijkt over het algemeen uit onderzoek en controles dat coöperaties de eisen van Fairtrade Max Havelaar niet doorvoeren, kunnen deze organisaties worden afgestoten. Niet dat de werknemers van de boeren hiermee geholpen zijn, maar het geeft in ieder geval aan dat er wel degelijk regelgeving is.

Journalistieke macht
Als journalist kan ik mij enige frustratie bij de Afrikaanse journalisten voorstellen. Juist omdat Afrika in veel opzichten zo armzalig is en vooral omdat de situatie volgens enkele boeren binnen de coöperaties niet goed lijkt, hoewel keurmerken gelden. En dat is jammer en om die reden respecteer ik de kritiek van deze journalisten, zodat de huidige problemen kunnen worden opgelost en toekomstige worden voorkomen, want wie weet, is de koffie ook wel niet zo zuiver.. Een mens kan niet kritisch genoeg zijn in deze wereld.

De Max Havelaar certificering, een investering voor diegenen die dit label voeren, garandeert een minimumprijs, premies bij hogere marktprijzen, het beschermen van de lokale omgeving, duurzaam management voor de boerderij en beschermt werknemersrechten volgens International Labour Organisation waarden. 

Visie op wol ondergesneeuwd door design

'Is dit nou mode', denk ik, terwijl ik het totaal bekijk tijdens de opening van de Campaign for Wool in Hôtel Droog in Amsterdam. Er ontbreekt een visie en dat binnen, een verzameling van 21 vooraanstaande Nederlandse ontwerpers. Als een visie alleen om ontwerpen draait, dan is toekomst van de mode ver te zoeken.

Begrijp mij niet verkeerd. De meeste ontwerpen waren werkelijk mooi, zoals van Jan Taminiau en youasme measyou. Toch had het totaal een licht academisch gehalte. Aangeklede paspoppen met een designjasje en weinig concept. Alleen de achtergrond van de ontwerper uitgelicht bij het werk en vernoemd in een daarentegen wel strak vormgegeven boekje. Maar waar de visie op wol van de ontwerpers nu over ging?

Winde Rienstra

Experimenten met het garen, enkele interessante breitechnieken, maar een innoverende modeontwerper kan toch ook zijn eigen stoffen ontwikkelen? En ja natuurlijk kost dit tijd. De keuze lijkt niet verder te zijn gegaan dan gewone stoffen van wol of - de te kunnen gebruiken - biologische of biodynamische wol.

youasme measyou

Een kledingstuk zou in de basis mooi moeten zijn. Hoewel wol een natuurlijk materiaal is, stond deze net als katoen, bekend als schadelijk en dieronvriendelijk. Schapen die tot over de oren in de bestrijdingsmiddelen werden gedoopt en geschoren tot bloedens toe. Ontwerper Winde Rienstra leek hier over na te hebben gedacht, want zij noemt als enige duurzaamheid als belangrijke waarde in haar werk.

Jan Taminiau

Hoewel de insteek van de uit Engeland overgewaaide Campaign for Wool is: 'natuurlijke wol' en het duurzame gebruik door de kwaliteit ervan, zie, lees en hoor je niets over duurzame waarden. Duurzame ontwikkeling begint bij textiel. De wolindustrie, die met name in Australië huist, lijkt dit enigszins begrepen te hebben, maar ook hier is onduidelijk hoever de waarden gaan.

Hyun Yeu

Om vervolgens bij de textielveredeling, zoals het wassen, bleken, afkoken en ontsterken (verwijderen van pap gebruikt voor weven) en het coaten aan te komen. Tijd voor innovatie dus, zodat met betere materialen gewerkt kan worden, om vooral het designgehalte van de ontwerpers up-to-date te houden.

Het Stedelijk Museum spiegelt nietszeggendheid moderne tijd

Als de moderne schilderkunst in Het Stedelijk Museum Amsterdam, een reflectie is van de tijd, dan lijkt het erop dat de maatschappij daadwerkelijk zo simpel is, als zij zich gedraagt en gedroeg de afgelopen eeuw. In de ban van het consumentisme, zoals Andy Warhol symbolisch weergeeft in 1962 met honderd cans.
De leegheid in de werken. Het platte vlak beschilderd met slechts een paar streken of lijnen. Hoewel dit modernisme ook een grafische stijlperiode inluidt, spiegelt deze versimpeling naar mijn idee een nietszeggendheid binnen de maatschappelijke ontwikkeling. Bedrijven die zich na de oorlog richten op welvaart. Een tijd waarin overvloed heerst en consumeren een leegte tracht op te vullen. Is geld wel hetgeen dat zo gelukkig maakt?

Mondriaan, toonbeeld van het modernisme

,,Niet nadenken, meedoen. Niet nadenken, meedoen’’, zei Youp van ’t Hek mooi in een conference in de jaren negentig. Een vicieuze cirkel van werken, wonen, slapen en consumeren. Een constante van dag in, dag uit hetzelfde. Een herhaling alsof de mens een machine is, alsof hij of zij iedere seconde een dopje op de tandpasta draait. Geproduceerde producten moeten vermarkt. Een uitgelezen kans voor grafische industrie, maar een moment van bezinning is er amper bij.

 Larry Sultan (1946), Pictures from Home (1982-1992)

De fotografie in het museum voelt als een opluchting ten opzichte van de moderne schilderkunst. Een verlichting en een doorbraak in techniek die zuchten naar het digitale tijdperk. Nieuwe paden worden bewandeld. Meer gevoel en expressie lijken te worden verbeeld. De tijd lijkt, na even stil te hebben gestaan weer te bewegen. Maar voordat we een nieuw tijdperk laten inblazen, vraagt het leven niet om bezinning?

Andreas Gursky, Leipzig 1955

Het vernieuwde Stedelijk Museum Amsterdam opende met een begrotingstekort van vier miljoen op 22 september 2012.

Project HOPE uitgesproken toekomstmuziek

Begin september alweer, presenteerde modeontwerper Antoine Peters een serie foto’s en een korte film. Peters zijn werk werd bestempeld met: ‘op studenten niveau een serie foto’s neergehangen’. 

,,Oh, waarom niet een tussenfase laten zien. Een vormstudie?’’, reageer ik. ,,Antoine doet dat wel vaker hoor.’’ ,,Hij doet er al een tijdje over. Nu moet het toch echt met iets komen’’, zegt een niet nader te benoemen journalist. ,,Ik vind het wel van lef getuigen, op de een of andere manier’’, zeg ik. ,,Helemaal niet’’, krijg ik als reactie. ,,Als iemand zegt dat diegene het wil maken en wil gaan verkopen, dan moet hij dat ook doen.’’

De fantasiefiguur is overgoten met ruwe olie en in de olie zijn symbolen te ontdekken afkomstig uit verschillende religies en populaire cultuur. 

Ik vind het een uitgesproken reactie. De huidige mode gaat snel, te snel misschien wel. Ik merkte, dat ik tegen een denkwijze aanbotste, die volledig indruiste met de mijne. Antoine’s Project Hope paste naar mijn mening juist bij de ontwikkelingen van de maatschappij en de ontwikkelingen in de mode. Gericht op het feit dat er een verandering moet plaatsvinden, omtrent duurzaamheid. Allerlei vragen drongen zich aan me op, maar de persoon in kwestie, drong zich alweer in de massa.

Ik zou niet weten waarom iemand moet voldoen aan een opgelegd idee. In het geval van de mode betekent dit zes maanden vooruit financieren, minimaal .. afzetpunten en twee of meer catwalkshows per jaar. Hobbel je dus op je eigen tempo of ga je mee met de verwachtingen van de maatschappij? Om deze discussie ergens aan op te hangen: where slow fashion meets fast fashion.

Peters onderzoekt de relatie tussen kapitalisme, macht, geloof en natuur zonder een oordeel te vellen. Het doel is om verbanden te leggen en aan te zetten tot dialoog.

Danser: Alexe Jansen
Fotograaf: Marc Deurloo
Film: Oscar Verpoort

Project HOPE SS2013

The Eye has to Travel over Diana Vreeland sterke personificatie

Zondag 21 oktober bekeek ik met select publiek de voorvertoning van The Eye has to Travel in Cinema Oostereiland. ‘Devine’, om de strekking, de geest en de sfeer van de documentaire over de typerende redacteur Diana Vreeland (1903-1989) in haar eigen woorden te betitelen. 

Vreeland was niet alleen het succes achter Harper’s Bazaar en Amerikaanse Vogue. Nee, ze is juist grondlegger voor het 'format' van de modetijdschriften. Vreeland is een rolmodel. Ze besefte, doordat ze in haar jeugd door haar moeder werd weggezet als lelijk eendje; wil je ergens komen, moet je opvallen. Oftewel: ‘The life you want, you make it yourself’ en zoals ze tegen haar kinderen zei: ‘Be the worst or the best, but don’t be in the middle’.

De documentairemaker leidt de kijker door alle meegemaakte 'stijlperiodes' van Vreeland. De jaren 10, 20, 30, .. tot de jaren 70. Haar weergaloze inspiratie weerklinkt in iedere glossy op de plank bij de boekhandel en is terug te zien in de typerende stijl van haar interieur. Ze bekroont haar werk door van Metropolitan Museum of Art’s Costume Institute een succes te maken nadat bezoekers uitbleven. Het vergankelijke van de mode spiegelt ze hier aan het publiek.

De documentaire is niet alleen voor de modekenner een must see. De verfilming is voor elke liefhebber van maatschappij, kunst en cultuur een fraaie vertoning en beleving. 'Outstanding'!

De eerste twee weken van november 2012 is de verfilming over het werk en leven van Vreeland te zien in de Hoornse bioscoop.

Voedselschaarste vs verloren voedsel

In 2013 wordt een voedselcrisis voorspeld, door slechte of mislukte oogsten van mais en soja, schreef Agripress.be op 19 juli 2012 en Volkskrant.nl op 14 oktober 2012.

Een voedselcrisis wereldwijd en dat terwijl meer dan 40% van het voedsel verloren gaat tussen ploeg en bord, zo vermeldt Taste the Waste.  Is van crisis of schaarste wel sprake?


Taste the Waste, zaterdag 16 oktober 2012

Stel dat het deel, wat overblijft in de supermarkt, op tijd wordt overgevlogen naar derde wereldlanden of ingecalculeerd, genoeg geconserveerd in de fabriek en wordt geleverd aan mensen in hongersnoodgebieden. Dan is een groot deel van de voedselschaarste spontaan opgelost.

Ik pleit voor een andere verdeling in de industrie zonder verspilling. Youth Food Movement houdt zich hiermee bezig. Sluit je aan, of laat je informeren.

Winkelier komt niet uit onder MVO

De drie brancheverenigingen mode- en textiel, waaronder CBW-Mitex en Modint richten zich samen op een MVO-beleid voor retail en industrie. Dat geeft de noodzaak aan voor het verbeteren van milieu en maatschappelijke kwesties. MVO is niet een trend die overwaait, maar de realiteit.
Belangrijk is dat de winkelier inziet dat het gaat om langetermijn groei, waardoor de winkelier bijdraagt aan een duurzame, stabiele economie. Verkoop gaat niet alleen om het product, maar vooral het contact met de klant, waarmee een duurzame relatie moet worden opgebouwd.

Voor Indemode.nu schreef ik om die reden een serie van vier blogs over mode en maatschappelijk verantwoord ondernemen, om een handreiking te geven aan winkeliers (en merken):

>> Mvo en mode zonder veel gedoe samen

>> Mode en mvo weten elkaar steeds beter te vinden
>> Trends, stoffen, kwaliteit en innovatie
>> Duurzame miniwarenhuizen trend

Bijna helft voedsel- en modeproducties verloren

In de mode-industrie wordt tien tot veertig procent van oude kledingcollecties gewoon vernietigd. Soms krijgt het een andere bestemming. WE Fashion sprak hier openlijk over tijdens een bijeenkomst van ASIFF* in 2010. David Shah van Metropolitan Publishers liet reeds in 2009 weten tijdens een trendseminar bij Appletizer dat merken als H&M en Mexx kleding stuk knippen, zodat ontwikkelingslanden hier niets meer aan zouden hebben.

Wat de voedselverspilling betreft: "In de totale keten 'van boer naar bord' gaat naar schatting 40-50% verloren. Het gaat voor Nederland om € 2 miljard die verloren gaat in de productieketen en minimaal € 2,4 miljard aan voedsel dat door de consument wordt verspild", aldus Agentschap NL. Doodzonde, als je je bedenkt hoe groot het verschil is tussen de Westerse cultuur en de ontwikkelingslanden.

Ook in de documentaire Surplus komt het disproportionele aanbod in de Westerse cultuur goed naar voren, waarbij de schaarste visie van Fidel Castro in verhouding misschien afsteekt, maar ergens had hij duidelijk een punt. Overdaad is kenmerkend voor de meeste keten- en filiaalbedrijven. De vraag is: waarom is het nodig zoveel te produceren. Denken multinationals anders niet aan 'onze' vraag te kunnen voldoen? Of is het aanbod gewoon te groot doordat er zoveel merken zijn?

Ik denk dat het terugdringen van producties noodzakelijk is voor een goede balans, want het uiteindelijk vernietigen is verloren productietijd, kost onnodig materiaal, energie en mankracht. Terugdringen van de producties is niet alleen kostenbesparend, ook wordt op deze wijze minder schade berokkend aan het milieu. Dit staat in direct verband met de grondstoffen tekorten.

Er wordt niet alleen disproportioneel geproduceerd. Bovenop de huidige producties verdenk ik grote ketens ervan ook nog eens extra 'groene' producten te produceren. Albert Heijn met 'Puur & Eerlijk' en H&M met de 'Conscious Collection'. Gelukkig zijn er binnen de mode- en voedingsindustrie ook bewegingen, die aangedragen kunnen worden als oplossingen. Bijvoorbeeld de slowfashion en -food beweging en bijvoorbeeld 'Do It Yourself' mode, alleen verkleint dit jammer genoeg niet de grootschalige producties.

*Amsterdam Sustainability Institute for Fashion and Fabric